تفاوت کیملیک کارت ترکیه با کارت اقامت ایکامت

وقتی در ترکیه زندگی می‌کنید، احتمالاً با دو نوع کارت هویتی روبرو می‌شوید: کارت کیملیک (T.C. Kimlik Kartı) مخصوص شهروندان ترک، و کارت اقامت (İkamet İzni Kartı) که مخصوص اتباع خارجی دارای اجازه اقامت در ترکیه است. اگرچه این دو کارت در ظاهر شباهت‌هایی دارند، اما از نظر حقوقی، کاربردی و حتی اجتماعی تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند. کیملیک کارت (Kimlik Kartı) در ترکیه فقط یک کارت شناسایی ساده نیست؛ بلکه مدرک رسمی تابعیت ترکیه محسوب می‌شود. افراد خارجی تنها زمانی کارت کیملیک دریافت می‌کنند که تابعیت ترکیه به آن‌ها اعطا شده باشد. بررسی انواع مدارک رسمی ترکیه، به‌ویژه برای اتباع خارجی، ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد. کلید اصلی برای درک این فرآیند، شناخت تفاوت میان کارت هویت شهروندی (T.C. Kimlik Kartı) و کارت اقامت (İkamet İzni Kartı) است. این راهنما به طور دقیق این مفاهیم را تفکیک کرده و هرآنچه برای اقامت قانونی در ترکیه نیاز دارید را به صورت ساختاریافته ارائه می‌دهد.

مقایسۀ کارت اقامت و کارت هویت شهروندی

ویژگی	کارت اقامت اتباع خارجی (İkamet İzni Kartı)	کارت هویت شهروندی (T.C. Kimlik Kartı)
دارنده	اتباع خارجی مقیم ترکیه	فقط شهروندان ترکیه
نام رسمی	İkamet İzni Kartı	T.C. Kimlik Kartı
هدف	مجوز اقامت قانونی و موقت/دائم	اثبات هویت و تابعیت ترکی
شماره شناسایی	۱۱ رقمی (همیشه با ۹۹ شروع می‌شود)	۱۱ رقمی (با ۹۹ شروع نمی‌شود)
رنگ معمول	صورتی (اقامت)، آبی (کاری) و …	فیروزه‌ای
حقوق اعطایی	حق زندگی، تحصیل یا کار (بسته به نوع اقامت)	کلیه حقوق شهروندی (مانند حق رأی)

بیشتر بخوانید: مراحل گرفتن کیملیک ترکیه

1. هویت حقوقی و جایگاه قانونی

• کارت کیملیک: فقط شهروندان ترکیه (افرادی که تابعیت و پاسپورت ترکیه را دارند).
• کارت اقامت (ایکامت): اتباع خارجی که مجوز اقامت (توریستی، کاری، تحصیلی و…) در ترکیه را دریافت کرده‌اند. اما این کارت نشان‌دهندهٔ تابعیت نیست.

کارت کیملیک تابعیت می‌دهد، ایکامت فقط مجوز حضور در کشور است.

2. شماره شناسایی و ساختار آن

• شماره کارت کیملیک (T.C. Kimlik No): عددی ۱۱ رقمی که معمولاً با عددی غیر از ۹۹ شروع می‌شود. شماره ملی دائم و بدون تاریخ انقضا.
• شماره کارت اقامت (Yabancı Kimlik No): عددی ۱۱ رقمی که همیشه با «۹۹» شروع می‌شود. به اتباع خارجی تعلق دارد و تا زمانی معتبر است که اقامت آن‌ها تمدید شده باشد.

3. روش و شرایط دریافت

کیملیک:

• مخصوص افرادی است که از طریق تولد، ازدواج، سرمایه‌گذاری یا دیگر مسیرهای قانونی، تابعیت ترکیه را گرفته‌اند.
• پس از ثبت در ادارهٔ نفوس (Nüfus Müdürlüğü) صادر می‌شود.

ایکامت:

• از طریق اداره مهاجرت ترکیه (Göç İdaresi) و بر اساس نوع اقامت (توریستی، کاری، تحصیلی، خانوادگی و…) صادر می‌شود.
• نیاز به گرفتن وقت (Randevu)، ارائه مدارک، پرداخت هزینه و بررسی شرایط فردی دارد.

4. اعتبار و تمدید

کارت کیملیک:

• مدت مشخصی اعتبار دارد (معمولاً ۱۰ سال)، اما تابعیت دائمی است مگر اینکه فرد تابعیتش را ترک یا از دست بدهد.
• تمدید آن صرفاً مربوط به کارت فیزیکی است، نه وضعیت حقوقی.

کارت اقامت:

• اعتبار از ۶ ماه تا چند سال بسته به نوع اقامت.
• نیاز به تمدید مکرر، با شرایط مالی، بیمه‌ای و قانونی مشخص.
• در صورت عدم تمدید یا نقض شرایط اقامت، کارت باطل می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخذ اقامت و کیملیک ترکیه از طریق جواز کار

5. حق کار و اشتغال

دارندگان کیملیک:

• مجاز به اشتغال در تمامی مشاغل آزاد، دولتی و خصوصی هستند.
• می‌توانند شرکت ثبت کنند، مجوز کسب بگیرند و در بسیاری از حوزه‌ها بدون محدودیت کار کنند.

دارندگان ایکامت:

• مجاز به کار نیستند، مگر اینکه مجوز کار جداگانه (Çalışma İzni) بگیرند.
• برخی انواع اقامت (مثل توریستی) اصلاً اجازه کار نمی‌دهند.
• بدون مجوز، اشتغال غیرقانونی تلقی شده و منجر به جریمه یا لغو اقامت می‌شود.

6. تحصیل و خدمات آموزشی

شهروندان (کیملیک):

• به صورت رایگان در مدارس دولتی تحصیل می‌کنند.
• امکان دریافت بورسیه، ورود به دانشگاه‌ها با شرایط داخلی ترکیه و شرکت در آزمون‌های ملی.

اتباع خارجی (ایکامت):

• می‌توانند در مدارس و دانشگاه‌ها تحصیل کنند، ولی اغلب مشمول شهریه‌های بین‌المللی هستند.
• برای برخی دانشگاه‌ها نیاز به آزمون YÖS یا مدارک بین‌المللی دارند.

7. دسترسی به خدمات درمانی و بیمه

شهروندان ترکیه:

• مشمول سیستم بیمه درمانی دولتی (SGK) هستند.
• دسترسی به بیمارستان‌ها و خدمات دولتی درمانی با کمترین هزینه یا رایگان.

اتباع خارجی با اقامت:

• ملزم به داشتن بیمه خصوصی یا دولتی هستند (برای تمدید اقامت نیز الزامی است).
• اگر دارای SGK یا بیمه خصوصی معتبر باشند، می‌توانند از خدمات درمانی استفاده کنند.

8. مالکیت ملک و سرمایه‌گذاری

شهروندان (کیملیک):

• بدون محدودیت می‌توانند ملک خریداری کرده و به نام خود ثبت کنند.
• مالیات‌ها و پروسه‌ها ساده‌تر هستند.

اتباع خارجی (ایکامت):

• می‌توانند ملک بخرند، اما محدودیت‌هایی بسته به منطقه، متراژ و تابعیت‌شان وجود دارد.
• خرید ملک ممکن است مسیر دریافت اقامت (و در برخی شرایط شهروندی) را فراهم کند، اما خودِ خرید ملک به‌تنهایی به معنی داشتن کیملیک نیست.

9. خدمات بانکی و دولتی (e‑Devlet)

کیملیک:

دسترسی کامل به سامانهٔ e‑Devlet برای انجام کارهای دولتی، ثبت‌نام، خدمات مالیاتی، نظام‌وظیفه، دادگاه، آموزش و…

ایکامت:

با شماره یابانجی (99…) می‌توان به e‑Devlet دسترسی داشت، ولی برخی خدمات خاص محدود یا غیرقابل‌دسترس است.

10. حق رأی و مشارکت سیاسی

دارندگان کیملیک:

حق رأی در انتخابات محلی، پارلمانی و ریاست‌جمهوری.

امکان نامزدی در انتخابات یا عضویت در احزاب سیاسی.

دارندگان ایکامت:

فاقد حق رأی یا مشارکت سیاسی هستند.

حتی اگر سال‌ها در ترکیه زندگی کرده باشند، تا زمان اخذ تابعیت این حقوق را ندارند.

11. اثر حقوقی در سفر، تابعیت مضاعف و گذرنامه

کیملیک:

• شهروندان دارای گذرنامه ترکیه هستند و می‌توانند از تسهیلات ویزایی برخوردار شوند.
• تابعیت ترکیه به‌عنوان یک تابعیت مضاعف برای بسیاری کشورها پذیرفته‌شده است.

ایکامت:

• با پاسپورت کشور خود سفر می‌کنند و ایکامت تنها در داخل ترکیه اعتبار دارد.
• دریافت تابعیت ترکیه، فرآیند جداگانه‌ای دارد که ممکن است ۵ سال یا بیشتر طول بکشد.

جمع‌بندی نهایی تفاوت‌ها در یک نگاه

نکات عملی و توصیه‌ها (برای خارجی‌ها و کسانی که می‌خواهند وضعیت‌شان مشخص شود)

1. همیشه کارتِ مربوط را همراه داشته باش: قانوناً افراد باید کارت شناسایی یا مدرک اقامت را همراه داشته باشند.

2. به شمارهٔ شناسایی دقت کن: هنگام پر کردن فرم‌ها و قراردادها از یابانجی کیملیک (شمارهٔ اقامت) یا T.C. Kimlik صحیح استفاده کن. اشتباه در وارد کردن شماره می‌تواند مشکلات اداری ایجاد کند.

3. ایکامِت = مسیر به شهروندی نیست (خودکار): اگر هدفت شهروندی است، مسیر حقوقی جدا دارد؛ برای اطلاعات و زمان‌بندی‌های دقیق‌تر مشاورهٔ حقوقی بگیر.

4. تمدید و رعایت قوانین: اقامت را به‌موقع تمدید کن و از نقض قوانین مدت اقامت یا شرایط اقامت بپرهیز؛ لغو یا محرومیت ممکن است رخ دهد.

5. مدارک پشتیبان: هنگام استفاده از خدمات (باز کردن حساب، اجاره، ثبت‌نام دانشگاه) مدارک مکمل مانند قرارداد اجاره، بیمهٔ درمانی یا پاسپورت را همراه داشته باش.

6. از مشاوران مهاجرتی رسمی مانند موسسه مهاجرتی ویزاگیر  استفاده کنید تا برای تبدیل اقامت به شهروندی اقدام کنید.

سؤالات متداول

آیا داشتن ایکامت یعنی من شهروند ترکیه‌ام؟

خیر. ایکامت فقط مجوز اقامت است. شهروندی فرآیندی جدا دارد و کارت کیملیک نشانِ شهروندی است.

آیا شمارهٔ ایکامت با شمارهٔ کیملیک فرق دارد؟

بله. شمارهٔ اتباع خارجی (ایکامت) معمولاً ۱۱ رقمی و با «۹۹» شروع می‌شود؛ شمارهٔ کیملیکِ شهروندان با ۹۹ شروع نمی‌شود.

اگر کارت کیملیک‌ام را گم کنم چه می‌شود؟

برای شهروندان راهکار متفاوت است (گزارش به پلیس، مراجعه به Nüfus برای صدور مجدد). برای ایکامت هم در صورت گم‌شدن باید به اداره مهاجرت و پلیس مراجعه و کارت جایگزین بگیری.

می‌توانم با داشتن ایکامت از حقوق شهروندان استفاده کنم؟

بعضی حقوق (مثل خدمات درمانی، افتتاح حساب، اجاره) را می‌توانی استفاده کنی؛ اما حقوق سیاسی مثل رأی دادن را نه.